Kỹ thuật ương cá rô đồng

Thứ tư, 19/12/2018

Đảm bảo số lượng và chất lượng thức ăn nhằm đáp ứng nhu cầu của cá, nếu thiếu thức ăn cá sẽ phát triển không đồng đều và cá lớn sẽ ăn cá nhỏ làm giảm tỉ lệ sống.

1. Kỹ thuật ương cá giống trong ao đất

1.1 Chuẩn bị ao ương

Diện tích ao ương tùy thuộc vào diện tích có sẵn của nông hộ, tốt nhất từ 500-1.000 m2. Ao có dạng hình chữ nhật có chiều dài gấp 2 – 3 lần chiều rộng, độ sâu khoảng 1,2 – 1,5m, đáy phẳng hơi nghiêng về phía cống.

- Dọn cỏ bờ, tát cạn nước, dùng rễ dây thuốc cá diệt cá tạp, cá dữ với liều lượng 0,2 – 0,3kg/100 m², lấp kín các hang hốc.

- Dùng vôi bột bón xung quanh bờ ao và đáy ao để cải tạo phèn, liều lượng từ 7 – 10kg/100 m².

- Phơi đáy ao: nếu gặp trời nắng mà phơi được đáy ao vài ngày thì tốt nhất. Nhưng lưu ý là những vùng đất bị nhiễm phèn thì không nên phơi lâu.

- Gây nuôi thức ăn tự nhiên: sử dụng bột đậu nành hay bột cá để bón với liều lượng từ 2 – 3 kg/100 m².

- Lấy nước cho ao: nước cần được lọc qua lưới dày trước khi đưa vào ao để tránh tép, cá khác vào ao. Nước cấp cho ao đủ độ sâu cần thiết.

- Diệt trừ địch hại trước khi thả cá, nhất là trứng ếch nhái và bọ gạo. Để diệt trứng ếch nhái cần có sự kiên trì, tỉ mỉ, vào mỗi buổi sáng đi quanh ao vớt bỏ trứng ếch nhái. Để diệt bọ gạo, sử dụng dầu lửa 1 lít/100 m² ao, dầu lửa được rải xuống đầu ao, phía đầu gió cho lan tràn khắp ao. Sau khi thả dầu lửa xuống ao được một ngày thì có thể thả cá bột.

1.2 Kỹ thuật ương cá

* Mật độ:

Ương cá với mật độ khoảng 1.500 – 2.000 cá bột/m².

* Cách thả cá bột xuống ao:

Thả cá lúc sáng sớm hoặc chiều mát. Trước khi thả, nên ngâm túi cá trong nước khoảng 10 – 15 phút để tránh cá bị sốc nhiệt, sau đó từ từ mở miệng bao, người thả cá đi lùi về phía sau cho cá ra từ từ đến khi hết cá trong bao.

* Thức ăn:

a) Thức ăn chế biến:

- Từ ngày thứ 1 đến ngày thứ 10:

+ Cho cá bột ăn lòng đỏ trứng vịt (gà) và sữa bột đậu nành.

+ Khẩu phần: 30 lòng đỏ trứng + 1kg sữa bột đậu nành cho 1.000.000 cá bột/ngày.

+ Cách cho ăn: lòng đỏ luộc chín nghiền ra thành bột hòa tan trong nước, đậu nành ngâm trong nước 24 giờ xay nhuyễn thành bột. Khi cho ăn hòa tan thức ăn trong nước và rải đều lên mặt ao. Mỗi ngày cho ăn 3 lần: 7 giờ sáng, 11 giờ trưa và 17 giờ chiều.

- Ngày thứ 11 đến ngày thứ 30:

+ Cho ăn cám, tấm + bột cá (hoặc cá tươi).

+ Tỷ lệ 30% cám + 70% bột cá.

+ Khẩu phần: 300 – 500 g/10.000 cá/ngày.

+ Cách cho ăn: thức ăn nấu chín, vò viên và đặt trong sàn ăn. Mỗi ngày cho ăn 2 lần sáng sớm và chiều mát, mỗi lần 1/2 khối lượng.

- Ngày thứ 31 đến ngày thứ 60:

+ Cho cá ăn cám (40%) + bột cá (hoặc phế phẩm của nhà máy chế biến thủy sản chiếm 60%).

+ Cách cho ăn giống như giai đoạn ngày thứ 11 đến 30.

– Cho ăn như thế đến khi cá đạt kích cỡ giống khoảng 500 – 700con/kg.

b) Thức ăn tự nhiên:

- Thức ăn tự nhiên gồm phiêu sinh động – thực vật phát triển trong ao do dinh dưỡng của phân bón và thức ăn chế biến bị thất thoát trong quá trình cho ăn. Phiêu sinh vật phù du là nguồn thức ăn tươi sống rất tốt cho sự phát triển của cá do đó trong ao ương luôn duy trì màu nước xanh.

- Sự thay đổi vật mồi trong giai đoạn cá hương có quan hệ tới sự phát triển kích cỡ miệng cá. Từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 6 sau khi nở cá ăn tảo, luân trùng (Brachionus sp.), ấu trùng chân chèo (Cyclops sp.). Từ ngày thứ 8 sau khi nở trở đi cá chuyển sang ăn vật mồi có kích thước lớn hơn là giáp xác râu ngành (Moina sp, Daphia sp.) và giáp xác chân chèo.

c) Thức ăn viên:

Từ ngày thứ 7 trở đi có thể cho cá ăn thức ăn viên thay thế cho thức ăn chế biến. Tùy giai đoạn phát triển của cá con mà sử dụng thức ăn viên có kích cỡ phù hợp như độ đậm đặc, miễn, mảnh … của thức ăn.

* Chăm sóc và quản lý:

- Đảm bảo số lượng và chất lượng thức ăn nhằm đáp ứng nhu cầu của cá, nếu thiếu thức ăn cá sẽ phát triển không đồng đều và cá lớn sẽ ăn cá nhỏ làm giảm tỉ lệ sống.

- Trong quá trình ương hạn chế thay nước nếu môi trường không bị ô nhiễm, hoặc lượng nước bị thất thoát do bốc hơi hay rò rỉ. Tuy nhiên, để kích thích hoạt động bắt mồi của cá cũng như thay đổi điều kiện sinh thái của môi trường nên định kỳ 10 – 15 ngày thay 1/3 lượng nước trong ao.

- Hàng ngày trước khi cho cá ăn, phải vệ sinh sàn ăn và kiểm tra nếu cá ăn hết thức ăn thì hôm sau tăng lượng thức ăn, nếu cá ăn thừa thì giảm lượng thức ăn. Đây cũng là biện pháp tránh ô nhiễm cho môi trường do thức ăn thừa tạo nên và tiết kiệm thức ăn.

- Thường xuyên theo dõi tình hình hoạt động của cá để có biện pháp phòng ngừa dịch bệnh và địch hại sát hại cá ương.

- Thường xuyên dọn sạch cây cỏ trên bờ ao, kiểm tra cống bọng để sửa chữa kịp thời tránh cá cũng như nước thất thoát do cống hư.

1.3 Thu hoạch cá giống

Sau khi ương 45 – 60 ngày, cá đạt kích cỡ khoảng 500 – 700 con/kg thì tiến hành thu hoạch. Trước khi thu hoạch 1 tuần, hằng ngày phải luyện cá bằng cách làm đục nước ao. Dùng lưới có kích thước mắt lưới nhỏ kéo cá, để tránh cá bị xay sát. Trong quá trình thu hoạch các thao tác phải thật nhanh và nhẹ nhàng tránh làm cá mệt, sẽ hao hụt nhiều trong vận chuyển.

2. Kỹ thuật ương trong bể

2.1 Chuẩn bị bể ương

- Có thể dùng bể xi măng hoặc đào hố trên mặt đất có lót nilon để ương cá, diện tích khoảng vài chục mét vuông, phải giữ được nước, không rò rỉ; chiều sâu mức nước 0,5 – 0,7 m. Bể không có mái che, đặt ở nơi cao ráo tiện việc thoát nước.

- Chuẩn bị bể ương: trước khi ương, bể phải được chùi rửa sạch phơi nắng 1 ngày sau đó cho nước sạch vào bể, ngày hôm sau có thể tiến hành cho cá vào ương. Bể ương không cần bón phân do diện tích nhỏ khi cho ăn thức ăn chế biến trong những ngày đầu cá dễ bắt gặp thức ăn nên không bị đói, sau 3 ngày màu nước xanh do thức ăn dư thừa tạo điều kiện cho tảo phát triển.

2.2 Kỹ thuật ương cá

- Ương cá rô đồng trong bể Xi-măng với mật độ 500 con/m³ cho kết quả tăng trưởng và tỷ lệ sống cao nhất.

- Kỹ thuật chăm sóc và quản lý trong mô hình này tương tự mô hình ương trong ao đất.

Sản xuất giống cá Rô Đồng toàn cái bằng phương pháp tạo cá đực đặc biệt

Mô hình nuôi cá rô đồng thời gian qua đã mang lại giá trị kinh tế cao cho nhiều người nuôi. Nhận biết đặc điểm cá rô đồng cái sinh trưởng và phát triển nhanh hơn cá đực, qua đó, để tạo ra con giống chất lượng, góp phần nâng cao hơn hiệu quả sản xuất cho bà con, Trung tâm KHKT&SX Giống thuỷ sản Quảng Ninh đã nghiên cứu thành công phương pháp sản xuất giống cá rô đồng toàn cái bằng phương pháp tạo cá đực đặc biệt.

Theo kỹ sư Nguyễn Ngọc Đạt, cán bộ Trung tâm Khoa học Kỹ thuật và Sản xuất Giống thuỷ sản Quảng Ninh (tác giả giải pháp “Sản xuất giống cá rô đồng toàn cái bằng phương pháp tạo cá đực đặc biệt”), việc nuôi cá rô đồng với mục đích lấy thịt mà trong đàn cá giống có nhiều cá đực thì hiệu quả không cao, do cá đực đầu to, mình dẹt và dài, tỷ lệ thịt thấp, bán thường mất giá. Trong cùng một điều kiện nuôi thì sau 5 – 6 tháng nuôi, cá rô đồng cái thường đạt trọng lượng từ 120 – 150g/con, còn cá đực chỉ đạt trọng lượng 60 – 70g/con. Với đặc điểm này, việc nghiên cứu một giải pháp kỹ thuật sản xuất cá giống rô đồng toàn cái là cần thiết, nhằm tiết kiệm chi phí thức ăn, nâng cao năng suất nuôi. Trên thực tế, để “cái hoá” cá rô phi hiện nay, nhiều nơi đã áp dụng phương pháp dùng hormon trong thức ăn hoặc pha vào nước để ngâm cá. Tuy nhiên, giá hormon sinh dục cái khá cao, ảnh hưởng đến giá thành con giống. Mặt khác, việc sử dụng các loại hormon tổng hợp nhân tạo cũng làm người tiêu dùng lo ngại về chất lượng thịt cá.

Qua đó, để tìm ra phương pháp mới, hiệu quả, giảm giá thành cũng như đảm bảo chất lượng cá rô đồng giống, anh Đạt đã nghiên cứu, áp dụng phương pháp sản xuất giống cá rô đồng toàn cái bằng phương pháp tạo cá đực đặc biệt. Theo anh Đạt, quan trọng nhất của giải pháp này là việc tạo ra những cá đực đặc biệt, mang bộ nhiễm sắc thể cái (XX). Theo đó, cá rô đồng khi còn non (1 ngày tuổi) sẽ được cho ăn thức ăn pha một lượng hormon sinh dục đực Methyltestosteron (MT) để trở thành cá đực. Về lý thuyết, trong đàn cá toàn đực sau khi được xử lý bằng hormon MT sẽ có khoảng một nửa là những cá đực đặc biệt, một nửa là cá đực bình thường. Cá đực bình thường mang các nhiễm sắc thể sinh dục XY, khi được nuôi làm cá bố sẽ cho kết quả gồm nửa đực và nửa cái. Cá đực đặc biệt có các nhiễm sắc thể sinh dục XX, khi nuôi làm cá bố sẽ cho đàn con hầu như toàn cá cái.

Cũng theo anh Đạt, trong phương pháp này, việc nuôi và kiểm tra đàn con là công đoạn mất nhiều thời gian và công sức nhất. Cá được xử lý bằng hormon MT sau 3 tháng ương, sẽ được kiểm tra giới tính và chọn ra những cá đực khoẻ mạnh, phát triển tốt để làm cá bố. Sau đó, cá bố được nhân giống và tạo ra đàn cá con ở thế hệ tiếp theo. Trong quá trình này, đàn cá con của mỗi cá bố phải được nuôi riêng rẽ cho đến thời điểm kiểm tra được tuyến sinh dục, đồng thời phải giữ lại từng con cá bố của mỗi đàn con để sử dụng tiếp, tuyệt đối không được để lẫn lộn cá cái, đực. Qua theo dõi và kiểm tra, những cá đực cho đàn cá con có trên 82% là cái được giả định có bộ nhiễm sắc thể XX và được giữ lại làm cá bố để sản xuất cá con toàn cái. Phương pháp này được tiến hành, nhằm tạo thế hệ cá rô đồng con mang nhiễm sắc thể giới tính XX để biệt hoá thành cá cái, qua kỹ thuật phối cá cái bình thường với cá đực đặc biệt mang bộ nhiễm sắc thể cái XX.

Với phương pháp này, trên thực tế áp dụng từ năm 2012 cho thấy, những cá đực đặc biệt cho thế hệ cá con với tỷ lệ cá cái từ 75-92%, trong khi ở điều kiện sản xuất bình thường, tỷ lệ cá cái chỉ khoảng 40%. Qua đó, hạ giá thành con giống cá rô đồng toàn cái từ 540 đồng/con xuống còn 340 đồng/con. Bên cạnh đó, trong quá trình nuôi, cá giống nuôi thương phẩm cho năng suất và lợi nhuận cao hơn 30% so với nuôi cá rô đồng thông thường. Phương pháp này cũng làm phong phú thêm nguồn giống trong nuôi trồng thuỷ sản trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, nâng cao hiệu quả trên một đơn vị diện tích, nâng cao thu nhập cho người dân, góp phần khuyến khích nông dân chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp cho hiệu quả kinh tế cao và tạo ra sản phẩm hàng hoá nông nghiệp sạch, chất lượng.

ĐH tổng hợp (Nguồn: Chi cục Thủy sản Cần Thơ, Báo Quảng Ninh)

Tags