Cổng thông tin điện tử Tài năng trẻ quốc gia

Đó là chia sẻ của cô giáo Nguyễn Thị Côi, 78 tuổi, giáo viên tình nguyện phụ trách dạy học miễn phí cho trẻ em khuyết tật, mồ côi cha mẹ, trẻ lang thang cơ nhỡ giữa lòng thủ đô.

26 năm đi tìm con chữ cho trẻ khuyết tật, mồ côi

Một buổi sáng trời thu Hà Nội, nắng trải vàng trên khắp những con đường, chúng tôi có mặt tại nhà văn hóa khu dân cư 2, phường Tân Mai, Hoàng Mai, Hà Nội.



Bước vào lớp học rộng chừng gần 20m2, một tấm bảng đen to và hơn chục bộ bàn ghế đủ kiểu dáng, được gom nhặt lại, kê ngay ngắn thành hai dãy bàn. 24 em học sinh đồng loạt đứng dậy chào to: “Chúng em chào anh ạ!”. Thoạt nhìn, không ai nghĩ đây là lớp học dành cho trẻ có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.

Đó chính là lớp học Hy vọng do cô giáo Nguyễn Thị Côi đảm nhiệm. Dù năm nay cô 78 tuổi, mắt đã mờ, chân chậm, tay run nhưng hàng ngày cô vẫn cần mẫn lên lớp không quản ngại nắng mưa, gió rét để làm bà, làm mẹ và làm cô giáo cho 24 đứa trẻ có hoàn cảnh éo le đến quặn lòng.

Cô Côi nhớ lại: “Bắt đầu từ năm 1994, khi đang là Hiệu trưởng Trường tiểu học Hoàng Văn Thụ, tôi được biết UBND quận Hai Bà Trưng tìm giáo viên để mở lớp dành cho trẻ lang thang, cơ nhỡ và trẻ em nghèo. Nhận thấy đây là một việc làm hết sức ý nghĩa, cho nên tôi đã xung phong nhận lớp”.

Sau khi nhận lớp, cô Côi đến từng tổ dân phố, từng xóm trọ lao động ven đê sông Hồng để vận động phụ huynh cho con đến lớp. Khi ấy nhiều gia đình còn xua đuổi, nhất quyết không chịu cho con đến lớp học chữ xóa mù, vì nhiệm vụ của những đứa trẻ đó buộc phải ở nhà kiếm tiền, làm lao động chính trong gia đình.



Nhưng cô Côi vẫn kiên trì, hàng ngày đều mang sách vở đến để vừa dạy, vừa thuyết phục gia đình cho các em ra lớp tập trung.

Thấm thoát vậy mà đã được gần nửa đời người, cô Côi cười: “Không biết là cái duyên hay cái nghiệp, tên tôi đã mặc định sẵn gắn liền với việc dạy chữ cho trẻ mồ côi, trẻ khuyết tật. Có những học sinh giờ đây đã có nghề nghiệp ổn định, có người học lên tới đại học, đó là điều hạnh phúc nhất của một bà giáo già như tôi”.

Không chỉ dạy học cho các em là trẻ lang thang cơ nhỡ, cô Côi còn vận động phụ huynh có con bị thiểu năng trí tuệ cho các em đến học miễn phí tại lớp của mình.

“Tôi muốn trao cho các cháu một cơ hội được hòa nhập cộng đồng, được học tập và được kết bạn”, cô Côi tâm sự.

Khi tuyển đối tượng học sinh mới vào lớp cũng là lúc cô giáo Côi phải đối mặt với sự vất vả hơn. “Có những buổi học, tôi đang dạy các em đánh vần thì bỗng một học sinh la hét, do bị mất kiểm soát hành vi và đập phá mọi thứ xung quanh.

Nhìn thấy như vậy, các em khác gào theo, em lại cười ầm lên, tất cả đều căng như dây đàn. Cảnh tượng thế không phải là hiếm ở lớp học Hy Vọng này, tuần nào cũng có vài ba buổi học như vậy”.

“Mới đầu tiếp xúc, tôi sợ lắm, luống cuống không biết xử lý ra sao. Nhưng dần dần tôi đã tìm đọc thêm nhiều sách để biết các xoa dịu cơn đau của những đứa trẻ bị khuyết tật, nhiễm chất độc da cam/dioxin.

Những lúc như vậy tuyệt đối không được quát tháo, to tiếng, người giáo viên phải bình tĩnh, ôm học trò vào lòng, từ từ dỗ dành, nịnh cho ăn kẹo, cho đi chơi… bằng cả tình yêu thương của người bà, người mẹ rồi các em sẽ bình tĩnh lại”, cô Côi chia sẻ.

Dạy trẻ đến hơi thở cuối cùng

Lớp học Hy Vọng của cô giáo Côi không có tiếng trống trường thúc giục vội vã, không có sự ồn ào, náo nhiệt, mà ấm cúng, gần gũi bởi tình thương vô bờ bến của cô giáo dành cho những đứa trẻ có số phận kém may mắn.



Chung một phòng học nhưng mỗi em học một chương trình, em học sách lớp 1, em học sách lớp 3, em lại học sách lớp 5; một lớp học 5 trình độ. Có lẽ điểm chung nhất giữa các em là hoàn cảnh, trò đùa trớ trêu của số phận. Những học trò đều là những em khuyết tật, bị tự kỷ, thiểu năng trí tuệ, bị ảnh hưởng chất độc da cam/dioxin…

Các em ngay từ nhỏ đã phải lăn lộn với cuộc mưu sinh, thiếu thốn tình cảm, sự quan tâm, dạy bảo từ bố mẹ nên tính cách và tâm hồn dường như cũng trở nên chai sạn với cuộc đời, chẳng còn ngại ngừng gì với những người lạ.

“Nhưng cái khó nhất khi dạy trẻ thiểu năng là các em hầu như không có trí nhớ. Muốn giảng cho các em hiểu, phải giảng nhiều lần.

Mỗi khi các em làm bài, tôi phải chụp các công thức toán học và bảng cửu chương để từ những kiến thức sẵn có đó, học trò có thể vận dụng vào từng bài toán cụ thể. Vất vả là thế, ấy nhưng chưa ngày nào dám nghỉ dạy; chỉ lo mình không lên lớp, các em sẽ lười học ngay”, bà giáo già tâm sự.



 “Chị cả” của lớp năm nay đã ngoài 30 tuổi, khuôn mặt ngờ nghệch, đôi mắt vô hồn đờ đẫn, cùng là người theo học lớp này lâu nhất.

Suốt 7 năm qua, “chị cả” Lê chăm chỉ đi học, giờ chị đã biết viết, biết tính và học đến chương trình sách lớp 3. Chị Lê cười: “Ở lớp vui lắm, cô giáo Côi không quát mắng bao giờ, được cho kẹo mỗi ngày. Nhờ cô mà Lê biết viết chữ đẹp, biết đọc thông tin trên tờ rơi đấy…”

Nhìn đứa học trò ngờ nghệch của mình, cô Côi bùi ngùi nhớ lại: "Không riêng gì Lê, lần đầu tiên, sau khoảng 3 tháng dạy cho trẻ em lang thang cơ nhỡ thì một hôm có em Hiền chạy về bảo: Cô ơi, con đọc được chữ ở mấy tấm biển ngoài kia rồi.

Hạnh phúc quá, vui mừng quá, thế là hai cô trò ôm nhau khóc, chắc Hiền cũng không hiểu vì sao tôi khóc, nó là đứa học trò mồ côi đầu tiên biết chữ trong lớp này".

Nhìn vào ánh mắt rơm rớm, ngân ngấn lệ của cô Côi, tôi chợt hiểu rằng, với cô đó là niềm động viên, an ủi lớn nhất cho những tháng ngày vất vả đã qua.



Ở cái tuổi mà người ta sum vầy bên con cháu để an hưởng tuổi già, cô Côi vẫn ngày ngày tận tụy đến với lớp học Hy Vọng.

Cô cười hiền: "Các em đã thiệt thòi quá rồi. Giúp cho những đứa trẻ biết được chữ cái, con số cũng là để cho các con bớt đi phần nào thiệt thòi trong cuộc sống.

Tôi làm mọi thứ vì các con và không mong đợi điều gì ngoài việc các con khỏe mạnh và ngoan ngoãn. Đến đây tôi tìm thấy được những niềm vui, rèn luyện được sức khỏe, tránh được bệnh tật".

Chia sẻ niềm vui cùng cô giáo Côi, cuối tháng 9/2019 vừa qua, cô đã được vinh danh phụ nữ tiêu biểu Thủ đô vì những đóng góp thầm lặng, miệt mài suốt 26 năm qua.

Cô Côi khiêm tốn: “Tôi chỉ là trong ít các giáo viên được vinh danh, tuy chưa đóng góp được nhiều cho xã hội, nhưng đây cũng sẽ là động lực để tôi gắng sức hơn nữa vì những học trò khuyết tật của mình.

Mong sao cho có sức khỏe để dạy học đến 90, 100 tuổi; cho các em có chỗ dựa, có một nơi đi về và quan trọng hơn là cho chúng được hy vọng vào ngày mai tương sáng hơn như chính cái tên tôi đặt- Lớp học Hy vọng”.
“Giáo viên nào cũng mong học trò mình thành đạt, nên người có ích cho xã hội. Nhưng riêng tôi, tôi chỉ mong các trò của mình có thể đọc thông, viết thạo, ý thức được hành vi của mình mà hòa nhập cộng đồng”, cô Côi tâm sự.
 

Tốt nghiệp Trường Cao đẳng Sư phạm Gia Lai nhưng không có duyên được đứng trên bục giảng nên cô Mlê (làng Wâu, xã Chư Á, TP. Pleiku, Gia Lai) đã mở lớp học miễn phí ngay tại nhà để dạy các học sinh trong làng. Dù điều kiện kinh tế của hai vợ chồng cô Mlê còn khó khăn nhưng lớp học đặc biệt này đã duy trì hơn 3 năm nay… 

Hơn 3 năm nay, cô giáo Mlê đã duy trì lớp học miễn phí ngay tại gia đình.

Cô Mlê bộc bạch: “Mình mong mỏi được đi dạy nhưng không thực hiện được ước mơ nên mình đã mở lớp dạy học tại nhà. Mình nhận thấy, trẻ em trong làng đều con hộ nghèo, trình độ dân trí thấp nên điều kiện được học hành còn khó khăn. Lúc đó, mình đã đến từng nhà vận động xin được kèm cặp cho các cháu nhỏ. Qua đó, các em có thể nắm vững kiến thức ở trường và nâng cao những kĩ năng sống”.


Hàng ngày cô giáo Mlê luôn dành thời gian 2 buổi/ngày để dạy các em học sinh đồng bào trong làng Wâu

“Lớp học được hình thành hơn 3 năm nay. Lịch học đều dạy 2 buổi/ngày. Những em học chính khóa trên trường vào buổi sáng thì có thể đến học phụ đạo tại lớp này vào buổi chiều và ngược lại. Tuy hoàn cảnh khó khăn, nhưng tôi vẫn cố gắng đi xin sách vở, bút và dành thời gian kèm cặp các em. Khó khăn nhất là khi các em mải chơi, không đi học đều và điều kiện cơ sở vật chất thiếu nhiều khi dạy cho các em”, cô Mlê cho biết thêm.



Hai vợ chồng làm nông khó khăn nhưng cô vẫn nỗ lực duy trì và dành tiền mua quà, kẹo cho các em học sinh khi đến học.

Tuy ngôi nhà ọp ẹp, chật chột nhưng cô Mlê vẫn dành ra một căn phòng rộng hơn 4m2 để dạy cho các em. Mỗi buổi, cô Mlê dạy từ 20 - 30 em học sinh, lúc nghỉ hè lớp học có đến hơn 50. Các em đều là học sinh người Banar trong làng Wâu. Lúc vợ bận, anh A Trăng đều thay đứng lớp để kèm cặp phụ học sinh. Qua lớp học đặc biệt này đã tăng cường được khả năng nói tiếng Việt, đọc, viết… cho các học sinh. Cũng từ đây mà điểm trường Lê Lai trong làng cũng được san sẻ những gành nặng trong việc truyền tải kiến thức cho các em.


Cô mong muốn sẽ có điều kiện tốt nhất để hỗ trợ dạy các em học sinh trong làng

Chia sẻ với chúng tôi, chị H’Blam (phụ huynh cháu Mi Canh) cho biết: “Cháu chỉ đi học tại trường chính một buổi trong ngày. Chính vì vậy, khả năng tiếp thu bài và đọc tiếng Việt còn rất yếu. Nghe cô Mlê có mở lớp dạy chữ cho trẻ trong làng nên tôi đã đưa con đến học. Ngoài buổi đến lớp, Mi Canh được cô Mlê kèm cặp, nắn nót từng con chữ. Thấy cháu học giỏi lên gia đình cũng mừng nhưng gia đình không có tiền nên mang con gà, nếp đến tặng cô Mlê nhưng cô không nhận. Thực sự, tôi rất cảm động trước tình cảm mà cô Mlê đã dạy chữ cho các cháu…”.

Cô giáo Mlê đã mở lớp học miễn phí trong làng Wâu trong nhiều năm qua.

Hơn 3 năm nay, lớp học tình thương của cô giáo Mlê đã nuôi con chữ cho hàng trăm học sinh trong làng. Chia tay cô Mlê ra về, sau lưng chúng tôi là tiếng ê a của học sinh đọc bài, chúng tôi càng cảm thấy khâm phục đôi vợ chồng trẻ, đặc biệt là cô Mlê.
 

"Ta trao đi yêu thương, được nhận lại yêu thương. Đó chẳng phải là hạnh phúc lớn lao nhất của đời người sao?", cô Lê Thị Hòa - một trong 10 gương mặt Công dân ưu tú Thủ đô năm 2019 chia sẻ về lớp học tình thương của mình như thế . 
 

Người mẹ của những "đứa trẻ đặc biệt"

“Nhiều người lắc đầu, thở dài khi gặp những đứa con “đặc biệt” của tôi. Họ lắc đầu, họ thở dài vì không hiểu sao tôi có thể kiên nhẫn với những đứa trẻ đó – những “đứa trẻ” to cao hơn cả cô giáo mà vẫn nói ú ớ, ngô nghê. Đứa nhỏ hơn thì nghịch ngợm, phá phách, “sở thích đặc biệt” là cắn và tát cô giáo đến đau điếng người… Họ cho rằng, những đứa trẻ ấy là “dị biệt” còn với tôi chúng là những đứa trẻ “đặc biệt”. Họ có thể nhìn các con bằng ánh mắt thương hại, còn tôi thì đến với các con bằng tình thương, sự cảm thông và niềm tin mạnh mẽ…” – cô Lê Thị Hòa nghẹn ngào nhắc về hơn 60 học trò trong lớp học tình thương của mình.

12 năm qua, cứ vào mỗi sáng thứ 7 và chủ nhật hàng tuần, bất kể ngày nắng hay mưa, cô giáo Lê Thị Hòa vẫn cần mẫn đến với lớp học tình thương tại chùa Hương Lan (thông Đông Cựu, xã Đông Sơn, huyện Chương Mỹ, Hà Nội). Trong căn phòng nhỏ, những đứa trẻ ê a đọc chữ theo sự hướng dẫn của cô giáo Hòa.

Lớp học hiện nay có 63 em thì 42 em là trẻ khuyết tật, còn lại là học sinh nghèo có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Trong suốt 3 giờ lên lớp, cô Hòa cứ luôn chân luôn tay, lúc thì cầm tay bạn học sinh mới nắn nót viết từng chữ o, chữ a, lúc thì cùng bạn lớn hơn cộng nhẩm, làm toán, rồi có khi lại vội vã dỗ dành một bạn đang khóc mếu máo đòi về nhà…


Đây đã là năm thứ 12 lớp học tình thương hoàn toàn miễn phí của cô Hòa hoạt động.

Từ năm 2002 đến năm 2007, cô Hòa mở lớp dạy cho trẻ khuyết tật không có khả năng đến trường tại chính nhà mình ở thôn Quyết Hạ, xã Đông Sơn. Căn bếp nhỏ bỗng trở thành lớp học vui nhộn của cô Hòa và hàng chục em học sinh nhiễm chất độc màu da cam.

"Tiếng lành" về người nữ giáo viên có tấm lòng thương yêu trẻ như con ngày càng đồn xa, người dân trong vùng có con bị khuyết tật tìm đến, đưa con theo học ngày càng đông. Nhưng cũng vì các con đến đông mà lớp học trở nên chật chội.

Cô Hòa lại quyết tâm đi tìm kiếm nơi học tập tốt hơn cho các con. May thay, cô nhận được sự giúp đỡ của sư thầy trụ trì chùa Hương Lan. Từ ngày 14 tháng 9 năm 2007, những đứa con đặc biệt của cô Hòa được đến với lớp học mới rộng hơn, yên tĩnh và đầy đủ hơn.

“Dạy một đứa trẻ phát triển bình thường đã khó, dạy những bạn khiếm khuyết thì càng khó hơn. Ban đầu, chính cha mẹ các em còn không tin tôi. Họ nói: “Ở nhà chỉ trông một mình cháu vợ chồng tôi còn khó khăn. Đến đây một mình cô dạy dỗ mấy chục cháu thì sức nào chịu nổi?”. Tôi thưa rằng, dạy các con, điều quan trọng nhất là kiên trì, nhẫn nại” – cô Hòa mỉm cười chia sẻ.



 “Có những ngày tôi từ lớp học về nhà, trên tay còn in hằn vết cắn, trên má còn lằn đỏ vì cái tát cả một bạn học sinh mới. Những ngày đầu đến lớp, các bạn ấy nhất quyết đòi cắn, đánh cô mới chịu vào lớp. Ngày 1 ngày hai, các bạn càng cắn đau hơn nhưng để các bạn quen dần với lớp, tôi cắn răng chịu.

Dần dần, tôi phải kêu lên, giả vờ đau quá ngất đi, nằm lăn ra sàn. Các bạn ấy thương cô, lâu dần biết cô đau nên không dám như vậy nữa. Những cái tát cũng dần chuyển thành cái đập tay truyền năng lượng trước khi vào lớp. Đó là những trải nghiệm mà chỉ có dạy những đứa trẻ “đặc biệt” tôi mới có thể được trải qua.” – cô Hòa kể.

“Cha mẹ không dạy tôi làm giàu chỉ dạy tôi yêu thương!”

Ít ai biết rằng, cô giáo Hòa có gia cảnh cũng rất đặc biệt. Cha mẹ cô đều là trẻ mô côi. Ông bà đến với nhau và có 6 người con. Gia đình khó khăn lại đông con, nhưng từ nhỏ, cha của cô giáo Hòa đã luôn dạy con về tình người. Người cha chỉ học hết lớp 3 đó luôn hy vọng cô con gái nhỏ có thể thành một cô giáo gieo con chữ cho trẻ em nghèo, mang tình thương cho những hoàn cảnh bất hạnh.

 “Cha tôi không dạy tôi làm giàu nhưng ông luôn dạy tôi yêu thương, dạy tôi nhân cách sống tốt đẹp cho đời. Của cải vật chất tất nhiên cũng quý nhưng nó không phải là tất cả đối với tôi. Tôi có nhiều món quà đáng giá hơn rất nhiều…” – cô Hòa rưng rưng nước mắt nhưng đầy tự hào kể lại.

“Có lần khi đông vừa chớm đến, một bạn học sinh đã mang đến lớp tặng tôi chiếc khăn len đan tay. Em khoe rằng, chiếc áo len của em bị chuột cắn rách nên mẹ em gỡ len ra, chắt chiu để đan 2 chiếc khăn. Em mang tặng tôi một chiếc để giữ ấm cổ ngày đông. Có lẽ, bạn cũng có thể hiểu phần nào nỗi xúc động trong tôi lúc đó chứ?”.

“Có phụ huynh đợi suốt mấy tiếng ngoài cửa lớp, tôi tan dạy vội chạy đến nhét vào tay tôi 7 quả trứng gà. Bác ấy ngượng ngùng bảo: đợi mãi cho đủ chục trứng mang biếu cô mà gà không đẻ được. Bác ấy sợ trứng hỏng nên mang 7 quả đến biếu trước. Tôi rơi nước mắt vì tình cảm chân thành ấy của phụ huynh. Nhưng tôi chỉ xin nhận 2 quả, dành số còn lại để bác mang về cho con. Đấy, tiền bạc vật chất nào sánh bằng những món quà vô giá như vậy tôi nhận được mỗi ngày”, cô Hòa hạnh phúc chia sẻ.

Những đứa trẻ “đặc biệt” của cô Hòa, nhiều em đã đọc thông viết thạo, học tập tiến bộ rõ rệt khiến chính cha mẹ các em cũng bất ngờ. Có những em đã đi làm, kiếm được tiền lương đều đặn mỗi tháng, có những em lại ấp ủ giấc mơ làm cô giáo, nối nghiệp "mẹ Hòa"…

“Mẹ Hòa” trở thành Công dân Thủ đô ưu tú 

“Mấy ngày qua, điện thoại tôi reo liên tục. Ai ai cũng gọi điện hỏi thăm, chúc mừng vì tôi vinh dự được vinh danh tại hội nghị biểu dương điển hình tiên tiến, người tốt, việc tốt tiêu biểu; vinh danh Công dân Thủ đô ưu tú năm 2019”, cô Hòa kể.

Không chỉ mở lớp dạy học miễn phí, cô giáo Lê Thị Hòa còn tổ chức quyên góp tiền để xây nhà tình nghĩa cho nhiều người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn trên địa bàn xã. Từ năm 2015 tới nay, cô Hòa đã kêu gọi quyên góp, hỗ trợ xây dựng 3 căn nhà với tổng trị giá 360 triệu đồng. Cô Hòa còn là cầu nối giữa các nhà hảo tâm, duy trì việc đóng góp kinh phí học tập cho một số học sinh khó khăn.

Hoàn thành tốt nhiệm vụ chuyên môn, có nhiều đóng góp cho xã hội, liên tục từ năm 2008 đến năm 2017, cô giáo Hòa được Trung ương Đoàn tặng Bằng khen và danh hiệu Tổng phụ trách giỏi; được Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội tặng danh hiệu thi đua Tổng phụ trách tiêu biểu cấp thành phố; danh hiệu giáo viên “Giỏi việc nước - Đảm việc nhà” cấp huyện 5 năm liền (2008-2012). Năm 2014, cô giáo Hòa được tặng danh hiệu “Nhà giáo tiêu biểu ngành Giáo dục và Đào tạo Thủ đô dạy học sinh các lớp tình thương, học sinh khuyết tật”; năm 2017 được tặng danh hiệu “Người tốt, việc tốt” thành phố. Năm 2019, cô giáo Lê Thị Hòa được đề nghị xét tặng danh hiệu "Công dân Thủ đô ưu tú".

 “Chưa bao giờ tôi nghĩ tôi trở thành một Công dân Thủ đô ưu tú, được vinh danh bên cạnh những nhà trí thức tiêu biểu và được đứng cùng với anh hùng dân tộc La Văn Cầu. Đó là dấu mốc đặc biệt không thể quên đối với tôi. Trước đây, tôi chỉ đọc, học về bác La Văn Cầu qua sách, báo. Ngày hôm đó, tôi được ngồi cạnh bác, trò chuyện và nắm tay bác, tôi xúc động vô cùng. Tôi vẫn nghĩ, so với các nhà trí thức, những anh hùng như bác Cầu thì việc làm của tôi vẫn rất bé nhỏ. Nhưng đây cũng chính là động lực để tôi cố gắng nhiều thêm nữa. Tôi tin rằng, khi tôi trao đi yêu thương, tôi sẽ nhận lại yêu thương. Với tôi, sự tiến bộ của các con chính là phần thưởng lớn hơn cả”, cô Hòa nói.